Slachtoffer, dader en helper

Heb jij ook zo’n hekel aan mensen die in een slachtofferrol blijven hangen? Of aan mensen die altijd alles willen controleren? Misschien aan de betweter, de arrogante of de pleaser?Dan heb ik nieuws voor je: je bent het zelf ook. We dragen ze allemaal in ons. Slachtoffer, redder en dader. De vraag is alleen of je herkent wanneer je in het patroon stapt.We doen het allemaal, vaak zonder het door te hebben: in de rol stappen van slachtoffer, redder of dader. Het lijkt onschuldig of zelfs liefdevol, maar voor je het weet zit je vast in een patroon dat zichzelf eindeloos herhaalt. In deze nieuwsbrief deel ik wat er gebeurt als je dit gaat zien en hoe daar ruimte ontstaat voor iets nieuws.

Slachtoffer, dader, redder.Je kent ze. Misschien niet als woorden, maar als gevoel.Dat moment dat het leven je overkomt en je denkt: ja hoor, dat heb ik weer.Of juist die andere beweging, waarin je alles wilt controleren, omdat het van binnen te onrustig voelt.En dan die gewoonte: redden, helpen, dragen.De redder in jou die altijd klaarstaat met een advies, een oplossing, een helpende hand.Het lijkt goedbedoeld, maar eigenlijk is het vaak een poging om onmisbaar te zijn.Om te voelen dat jij ertoe doet.Dat jij verschil maakt.En ondertussen houd je precies dát in stand waar je zo graag van af wilt.

Het patroon van slachtoffer, redder en dader herhaalt zich steeds opnieuw.Je stapt erin als slachtoffer, en als dat je niet verder brengt ga je redden. En werkt dat ook niet, dan beland je in de rol van dader die roept dat het anders moet.Ik herken het. Jarenlang zat ik vast in dat patroon. Altijd op zoek naar bevestiging, naar controle, naar het gevoel dat ik goed genoeg was.Het bleef zich herhalen, tot ik het eindelijk doorhad.

Wat ik zag: het is niet de dader die het patroon in stand houdt.Niet het slachtoffer.Het is de redder.Elke keer dat je redt, bevestig je de zwakte van de ander.Elke keer dat je adviseert, zeg je eigenlijk: jij kunt dit niet alleen. Je kunt je dan afvragen of je wel op de juiste plek in het systeem van herkomst staat.En zo blijft afhankelijkheid bestaan.

De rollen wisselen snel.De redder voelt zich slachtoffer als niemand dankjewel zegt.Het slachtoffer wordt dader wanneer boosheid de overhand krijgt.De dader zoekt medelijden en wordt opnieuw slachtoffer.Dit patroon herhaalt zich telkens weer.

Wat het verraderlijk maakt zijn de kleine signalen.Advies geven zonder echt te luisteren.Dat gevoel dat jij het beter weet.Het gevoel van tekortschieten wanneer je alles hebt gegeven en de ander alleen maar meer vraagt.Het lijkt liefde, maar het is angst.Angst om niet gezien te worden.Angst om niet goed genoeg te zijn.Precies daar ligt de sleutel.

De uitweg is niet nog harder je best doen.Niet vechten tegen het patroon.Maar kijken.Niet met het hoofd dat alles wil oplossen, maar met het hart dat kan zien.Dan merk je: slachtoffer, dader en redder zijn allemaal gezichten van hetzelfde verlangen.Het verlangen om erbij te horen, om veilig te zijn, om erkend te worden.

Wanneer je dat ziet, verandert er iets.De spanning zakt.De gewoonte om te redden wordt zachter.Er komt ruimte.Ruimte om te zijn met wat er is.

Dan verandert het patroon van hard naar zacht, van verdeeld naar heel.In datzelfde patroon mag het slachtoffer zijn kracht voelen, mag de dader ontdekken dat kwetsbaarheid veilig is en mag de redder eindelijk rusten.En dan merk je: het leven draagt zichzelf.

Uit het patroon stappen begint klein.Een pauze.Je voelt de gewoonte om te redden? Sta stil. Adem.Voel wat er in jou gebeurt en laat het er zijn.Meer is er niet nodig.En juist dan kan er iets nieuws opkomen, vanzelf.

Je hoeft niet meer je best te doen.Niet meer te redden.Je bent er.En dat is genoeg.

Dat is het medicijn.Niet voor de ander, maar voor jezelf.En van daaruit begint echt begeleiden:niet vanuit een rol, niet vanuit kennis,maar vanuit aanwezigheid.

Vanuit het hart dat alles omvat.

En precies dit is waar we in de opleiding mee werken.Je leert herkennen hoe je zelf in het patroon van slachtoffer, redder en dader belandt.En je ontdekt hoe je daaruit kunt stappen, zodat je aanwezig blijft en de ander werkelijk kunt zien.Niet door te redden of te verklaren, maar door de ruimte te openen waarin iets nieuws kan ontstaan.Dank je wel dat je meeleest. Misschien herken je jezelf in dit patroon, misschien zie je het bij anderen. We hoeven er niet tegen te vechten, alleen maar leren kijken. En precies daar ligt de weg naar vrijheid.