Reactie

Hoe je in 6 stappen de echte oorzaak van een reactie ontdekt (zonder jezelf te verliezen)

Je kent het vast. Je zegt iets, gewoon, zoals je het bedoelt en ineens is daar een reactie van de ander die je totaal niet zag aankomen. Opeens is de sfeer anders. Iemand trekt zich terug, wordt boos, of kijkt je niet meer aan. Terwijl jij er écht niets mee bedoelde. Je snapt er niks van. Wat heb je nou weer verkeerd gedaan?

Het is een van de meest verwarrende dingen in contact met anderen: die onverwachte reactie. Je denkt dat je duidelijk bent, vriendelijk zelfs, en toch gebeurt er iets. Iets wat je niet kunt plaatsen. En voor je het weet, zit je in je hoofd te malen. Wat heb ik gezegd? Had ik het anders moeten doen? Waarom reageert hij zo? En als je eerlijk bent voel je je misschien zelfs een beetje schuldig. Of boos. Of allebei.

Het kan je behoorlijk onzeker maken. Je wilt het goed doen, je bedoelt het goed, en toch… die reactie. Het lijkt wel alsof je altijd op eieren moet lopen. Of je nu met je partner praat, je kind, een collega of je moeder, het gebeurt steeds opnieuw. En met jou ging het prima. Toch?

In deze blog neem ik je mee in het onzichtbare spel van reactie en re-actie. Je krijgt zes stappen waarmee je niet alleen het gedrag van de ander beter gaat begrijpen, maar vooral ook jezelf. Want wat als die reactie eigenlijk veel minder over jou zegt dan je denkt? En wat als je, door anders te kijken, eindelijk uit die eindeloze herhaling kunt stappen?

Het probleem: Waarom raakt de reactie van de ander je zo?

Laten we eerlijk zijn. Het is niet alleen de reactie van de ander. Ook al sturen zij ook hun energie mee in hun reactie. Het is vooral wat het bij jou losmaakt. Die knoop in je maag. Dat gevoel van afwijzing. De twijfel: doe ik het wel goed? Ben ik te direct? Te afstandelijk? Te veel? Of juist te weinig?

En voor je het weet, schiet je in een patroon. Je gaat uitleggen, verdedigen, of juist zwijgen. Je probeert het goed te maken, of je trekt je terug. Alles om die reactie van de ander te vermijden. Maar diep vanbinnen blijft het knagen. Waarom gebeurt dit steeds? Waarom raakt het me zo?

Het gekke is: de meeste mensen denken dat het aan henzelf ligt. Dat ze iets verkeerd hebben gedaan. Maar wat als het niet zo simpel is? Wat als er onder die reactie van de ander en onder jouw eigen gevoel, iets veel groters schuilgaat? Iets wat je niet met je hoofd kunt oplossen?

Het proces: In 6 stappen naar helderheid over elke reactie

Stap 1: Stoppen met re-ageren

Klinkt simpel. Maar is het niet. Want voor je het weet, zit je alweer in de verdediging. Of je probeert het uit te leggen. Of je schiet in de aanval. Alles om maar niet te voelen wat er gebeurt. Maar precies daar zit de sleutel.

Een voorbeeld. Je partner zegt ineens: “Je luistert nooit naar me.” Bam. Je voelt de irritatie opkomen. Je wilt meteen reageren: “Dat is niet waar! Ik luister altijd!” Maar als je eerlijk bent, voel je ook iets anders. Een steek. Verdriet misschien. Of schaamte.

De kunst is om even niets te doen. Niet meteen terug te schieten. Niet te re-ageren. Gewoon even zijn met wat er gebeurt. Ook als het ongemakkelijk is.

Stap 2: Adem in en uit

Klinkt als een open deur. Maar probeer het maar eens. Voel je hartslag. Voel je adem. Merk op wat er in je lijf gebeurt. Vaak schiet je adem omhoog, wordt je keel droog, spannen je schouders zich aan. Je lijf reageert sneller dan je hoofd.

Door bewust te ademen, geef je jezelf een pauze. Een mini-moment van ruimte. Je hoeft nog niets op te lossen. Alleen maar voelen: hé, er gebeurt iets. In mij. Niet in de ander. In mij.

Stap 3: Tel ouderwets tot 10

Ja, echt. Het klinkt suf, maar het werkt. Door even te wachten, geef je je systeem de tijd om uit de automatische piloot te stappen. Je hoeft niet meteen te reageren. Je mag even niks doen. Even niet weten. Even niet oplossen.

Voorbeeld: Je collega reageert kortaf op je voorstel. Je voelt de neiging om het meteen te verdedigen. Maar je telt tot tien. Je merkt dat de eerste golf van irritatie alweer zakt. Misschien voel je daarna verdriet. Of teleurstelling. Of gewoon verwarring.

Het punt is: door te wachten, geef je jezelf de kans om te voelen wat er echt speelt. In plaats van meteen te schieten in een reactie die je later misschien betreurt.

Stap 4: Neem zelfs fysiek een stap terug

Letterlijk. Zet een stap achteruit. Of ga even zitten. Of loop naar het raam. Door fysiek afstand te nemen, haal je jezelf uit de situatie. Je geeft jezelf ruimte om te observeren. Wat gebeurt er eigenlijk? Wat voel ik nu? Waar voel ik het in mijn lijf?

Dit klinkt misschien gek, maar het werkt echt. Je breekt het patroon van automatische reactie. Je wordt toeschouwer van je eigen gevoel. En dat is precies wat nodig is om niet in oude patronen te blijven hangen.

Stap 5: Wees verantwoordelijk voor wat je zelf voelt

Dit is misschien wel de moeilijkste stap. Want alles in je roept: het ligt aan de ander! Als hij niet zo zou doen, dan… Maar eerlijk is eerlijk: wat je voelt, is van jou. Ook als het getriggerd wordt door de ander. Juist dan.

Voorbeeld: Je kind negeert je als je iets vraagt. Je voelt je afgewezen. Boos zelfs. Maar als je eerlijk kijkt, ken je dat gevoel misschien al veel langer. Misschien voel je je al sinds je kindertijd niet gehoord. Niet gezien. En nu wordt dat oude gevoel weer aangeraakt.

Het vraagt moed om dat toe te geven. Om te zeggen: dit gevoel is van mij. Het is oud. Het hoort bij mij. De ander triggert het alleen maar. En dat is niet fijn, maar wel eerlijk.

Stap 6: Onderzoek waar je nog (onbewust) belang hebt bij de reactie

Dit is de stap waar het spannend wordt. Want waarom raakt het je eigenlijk zo? Wat is het belang van die reactie? Misschien wil je gezien worden. Of gehoord. Of bevestigd. Misschien hoop je, diep vanbinnen, dat de ander je eindelijk geeft wat je vroeger hebt gemist.

Het kan pijnlijk zijn om dat te ontdekken. Maar het is ook bevrijdend. Want als je ziet waar je nog iets zoekt bij de ander, kun je het terugnemen naar jezelf. Je hoeft niet meer te wachten tot de ander verandert. Je mag zelf kiezen hoe je omgaat met wat je voelt.

Voorbeeld: Je partner reageert afstandelijk als jij je kwetsbaar opstelt. Je voelt je afgewezen. Maar als je eerlijk bent, hoopte je dat hij je zou troosten. Dat hij je zou zien. Door te zien waar je nog iets zoekt bij de ander, kun je dat verlangen terugnemen. En jezelf geven wat je nodig hebt.

Do’s en don’ts bij omgaan met een reactie

Do: Blijf bij jezelf. Voel wat er gebeurt, zonder het meteen te willen oplossen. Geef jezelf ruimte om te ademen, te voelen, te wachten.

Do: Wees eerlijk over wat je raakt. Niet om jezelf te veroordelen, maar om te begrijpen waar het vandaan komt. Alles wat je voelt, heeft een oorsprong. Vaak veel ouder dan het moment zelf.

Don’t: Ga niet meteen in de verdediging. Uitleggen, goedpraten, aanvallen – het helpt niet. Het maakt het alleen maar ingewikkelder.

Don’t: Geef de ander niet de schuld van jouw gevoel. Ja, de ander triggert iets. Maar wat er geraakt wordt, is van jou. Daar ligt je kracht. En je vrijheid.

Tip voor gevorderden: Durf te benoemen wat er gebeurt. Niet als verwijt, maar als observatie. “Ik merk dat ik geraakt ben door wat je zegt. Ik voel me even uit het veld geslagen.” Door zo te spreken, nodig je de ander uit om ook eerlijk te zijn. Zonder oordeel. Zonder strijd.

Wast niet werkt: Denken dat je het allemaal met je hoofd kunt oplossen. Dat je het snapt, en dat het dan over is. Maar gevoelens laten zich niet wegdenken. Ze willen gevoeld worden. Pas dan kan er iets veranderen.

Wat je niet voelt, neem je toch mee

Dit is misschien wel de belangrijkste les. Alles wat je niet voelt, neem je toch mee. In je woorden. In de manier waarop je kijkt. In hoe je de kamer binnenkomt. Je kunt het niet achterlaten, hoe goed je dat ook probeert.

Wat niet gevoeld wordt, blijft zich hechten. Aan je stem. Aan je houding. Aan je energie. En zonder dat je het doorhebt, reageert de ander daarop. Een kind dat zich ineens terugtrekt. Een cliënt die over z’n woorden struikelt. Een partner die je niet meer echt aankijkt.

Ze reageren niet op wat je zegt, maar op wat je uitstraalt. Op wat je zelf nog niet kon dragen. We brengen allemaal lagen mee. Oude pijn, onuitgesproken verdriet, angst die te groot voelde om te voelen. En als we die niet aankijken, dan zoekt het zijn weg via de ander. Niet uit kwade wil, maar omdat zo’n veld nu eenmaal werkt.

Soms merkt niemand het. Soms wordt het verward met ‘gedoe’, ‘ruzie’ of ‘afstand’. En soms voelt iemand het haarscherp. Zonder oordeel, maar kraakhelder. En wordt het zichtbaar. Zodat het terug kan naar jou. Niet als verwijt, maar als uitnodiging.

Om stil te worden. Om te voelen wat er al die tijd al meekwam. En misschien, om het eindelijk te dragen.

Dus de volgende keer dat je schrikt van een reactie, probeer dan deze stappen. Niet om het perfect te doen. Maar om jezelf niet langer te verliezen in het verhaal van de ander. Om te ontdekken wat er in jou leeft. En om te kiezen voor verbinding, met jezelf, en van daaruit met de ander.