Ik red me wel hoor! Het overlevingsmechanisme achter de glimlach
- Sonja Elferink
- 20 aug
- 3 minuten om te lezen
Ik hoorde laatst een man zeggen, met een minzame glimlach: ik red me wel hoor, ook financieel. Terwijl ik wist dat de cijfers er allesbehalve rooskleurig uitzagen.En ik dacht: hoe oud ben je eigenlijk vanbinnen als je dit zegt?Waarschijnlijk nog een kind.
Het klinkt stoer, bijna stoïcijns: het gaat wel goed, ik red me wel. Maar vaak is het een overlevingsmechanisme dat ooit nodig was in een jeugd waar veiligheid ontbrak. Wanneer je als kind moet geloven dat je je eigen behoeften kunt vervullen, omdat je ouders dat niet deden of niet konden, dan houd je jezelf levenslang voor dat het wel goed gaat.
Systemisch gezien zien we vaak één of beide afwezige ouders. Kinderen die in de steek zijn gelaten. Van de ouders gescheiden worden om welke reden dan ook. Een ouder die overleed. Of een broertje of zusje. En als dat gebeurt in een gezin moet je vaak de levende ouder ook missen, wanneer die niet het verdriet kan toelaten.
Deze kinderen zijn op emotioneel vlak ernstig tekort gekomen. Je zou kunnen zeggen dat deze kinderen een verstoorde ouder-kind relatie hebben. De kinderen raken gedissocieerd van hun gevoel, net als de ouder.
Rationalisatie wordt dan het overlevingsmechanisme: als ik er een verhaal van maak, dan voel ik de leegte niet. Maar de prijs is hoog. Deze mensen verliezen vaak ook het vermogen om te ontvangen.
Wanneer iemand hen iets wil geven, voelen ze zich niet gezien maar juist beledigd. Alsof het een oordeel is, een insinuatie dat ze het zelf niet kunnen. En zo wijzen ze af wat eigenlijk bedoeld is als steun of liefde.
En niet zelden zie ik bij deze mensen dat het lichaam de rekening gaat presenteren. Auto-immuunziekten komen opvallend vaak voor. Het lijf laat dan zien wat vanbinnen afgesplitst bleef. Wat ooit werd weggeduwd om te overleven, keert terug als een lichamelijk proces dat niet meer te negeren is. Het lichaam wijst ons er dan op dat er iets van binnen niet geïntegreerd is. Dat er delen zijn die nog steeds buiten de deur worden gehouden.
Hoe kom je eruit
Niet door harder te lachen of jezelf te overtuigen dat het wel goed gaat. Alleen door stil te durven vallen.
Door te erkennen wat er toen niet was. Door te voelen dat je als kind tekortkwam.
Dat je niet gezien werd in je verlangen en je pijn. Dat er niemand was..
Daar ligt de sleutel: het masker laten zakken. De glimlach die jou altijd redt, even niet opzetten.
Toegeven dat je het toen niet kon dragen. En als dat zichtbaar mag zijn, als de tranen er mogen zijn, kan er iets verschuiven. Dan hoeft de vrolijkheid niet langer als pantser te dienen.
En pas dan kan ontvangen weer mogelijk worden. Niet als belediging, maar als erkenning. Niet als oordeel, maar als uitnodiging.
Dan kan de lach terugkomen, maar niet meer als vlucht. Dan wordt het een echte glimlach.
En als je merkt dat dit proces je raakt en je voelt dat het tijd is om echt bij jezelf te komen, dan is er ruimte om dit pad te gaan in een traject zoals Jazz, Je Authentieke Zelf Zijn.
Daar gaat het precies hierover: thuiskomen in jezelf, voorbij de overlevingsmechanismen.
Misschien gaat het er niet over om jezelf te redden, maar om te leren dat je niet langer alleen hoeft te staan.
Opmerkingen